بر اساس آخرین آمار، متداول ترین نوع خشونت علیه زنان در جهان خشونت جنسی است که اثرات آن گسترده تر از سایر موارد خشونت است. اخیرا جنایات تلخ تجاوز به زنان در چند مورد بازتاب گسترد های در رسانه های کشور داشت، یکی از این موارد تجاوز گروهی به زنان حاضر در یک مهمانی در یکی از باغات شهرستان خمینی شهر اصفهان بود که اکنون دو روز است پرونده آن در دادگاه کیفری استان اصفهان در حال رسیدگی است. با وجود تمام حساسیت هایی که پس از حادثه خمینی شهر در جامعه ایجاد شد متاسفانه باز هم شاهد وقوع حوادثی از این دست بودیم، اما واقعا مشکل کجاست و را ه حل چیست؟

به گزارش خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بروز اتفاقاتی این چنین در دنیا چندان تازگی ندارد اما در جامعه ایرانی این رفتار ها که موجب هتک حرمت افراد می شود پیش از این چندان معمول نبوده است. آنچه که امروز حساسیت ها را در این زمینه افزایش داده بروز این جنایات با پراکندگی جغرافیایی بیشتر و انجام فعل تجاوز به صورت گروهی است.

«حسن رحیمی» ـ معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل استان اصفهان و «محمدرضا ایروانی» ـ استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر ـ با حضور در دفتر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در اصفهان، علاوه بر ارایه جزییات بیشتری از حادثه تلخ خمینی شهر به بررسی، بازتاب روانی و اجتماعی وقوع چنین اتفاقاتی ناگوار و خصوصا تجزیه و تحلیل جامعه شناختی موضوع تجاوز گروهی در خمینی شهر اصفهان پرداختند.

جزئیات بیشتری از جنایت خمینی شهر

حسن رحیمی در تشریح چگونگی وقوع حادثه خمینی شهر گفت: در یکی از شب های خردادماه 14 نفر از شهروندان اصفهانی شامل 8 مرد و 6 زن شامل دو زوج، چهار خواهر و برادر با تعدادی از دوستان خود که یکی از آنها جزو اقلیت های مذهبی است به مناسبت روز زن در یکی از باغ های اطراف خمینی شهر اصفهان میهمانی برگزار کرده بودند که تا پاسی از شب ادامه داشت و این مهمانی توسط باغبان باغ مربوطه به افراد حاضر در باغ مجاور که همگی دارای سابقه کیفری بودند، اطلاع رسانی شد. این افراد نیز با اطلاع دادن به دیگر دوستان خود که آنها نیز از مجرمان سابقه دار بودند از برگزاری مهمانی در باغ مطلع شدند.

رحیمی اظهار کرد: متجاوزان با توجه به شرایط خاص مکانی و زمانی محل، وارد باغ شده و با تهدید مردان حاضر در مهمانی، آنها را در ساختمان مسکونی باغ حبس کردند و زنان را به محلی دیگر انتقال دادند و در نهایت به زنان تجاوز کردند.

وی تعداد افراد متجاوز در حادثه خمینی شهر را 16 نفر اعلام کرد و افزود: پرونده باغبان باغ محل حادثه به عنوان معاون در جرایم حاشیه ای و 15 متجاوز دیگر به عنوان مجرمان اصلی در حال پیگیری است.

9 نفر از 16 متهم خمینی شهر دستگیر شد ه اند

معاون دادگستری اصفهان در خصوص میانگین سنی افراد متجاوز در این حادثه اظهار کرد: میانگین سنی این افراد 24 سال است و تاکنون چهار نفر در چهارم خردادماه، یک نفر در دوم تیرماه در مبارکه، یک نفر در پنجم تیر ماه در اهواز و سه نفر در 26 تیر ماه در زاهدان دستگیر شده اند که پرونده آنها در دادگاه کیفری استان در حال رسیدگی است.

رحیمی با بیان اینکه پرونده تجاوز به عنف جنبه جنایی دارد، خاطرنشان کرد: حوزه قضایی خمینی شهر پس از انجام تحقیقات مقدماتی در تاریخ یکم تیرماه نسبت به موضوع تجاوز به عنف، قرار عدم صلاحیت نسبت به دادگاه کیفری استان صادر کرد زیرا بر اساس قانون در موارد منکراتی تحقیقات از ابتدا توسط دادگاه کیفری استان انجام می شود ولی دراین حادثه، جرایم حاشیه ای همچون آدم ربایی، توقیف غیر قانونی، سرقت مقرون به آزار و ایراد ضرب نیز اتفاق افتاده است که امکان انجام تحقیقات مقدماتی برای حوزه قضایی خمینی شهر وجود داشته است.

تحلیل جامعه شناختی موضوع تجاوز به عنف

هم چنین استاد جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خمینی شهر نیز در خصوص چرایی وقوع چنین جرایمی در جامعه ایرانی تصریح کرد: در جوامع صنعتی و پیشرفته نیز خشونت علیه زنان وجود دارد ولی شدت آن مانند کشورهای جهان سوم نیست. با این حال زنان در این جوامع نیز شهروند درجه دوم محسوب می شوند.

ایروانی اظهار کرد: اگرچه زنان در برخی از جوامع از حقوق اجتماعی و سیاسی نسبتا خوبی برخوردار هستند اما با وقوع چنین حوادثی بازتاب های اجتماعی برای زنان سنگین تر و بیشتر است که در کشورهای اسلامی چرایی این گونه حوادث به چهارچوب های هنجاری، نگرشی، فرهنگی و ... برمی گردد و در جامعه ایران نیز به خاطر مسائل سنتی، دینی و عقاید مردم باید میان زن و مرد حریم های خصوصی حفظ شود که ترکیب این عوامل با یکدیگر موجب ایجاد فرهنگی خاص در کشور شده است که نباید نام افراد مجنی علیهم افشا شود زیرا زندگی آنان به شدت تحت تاثیر قرار می گیرد.

این جامعه شناس یادآور شد: در کشورهای مختلف نه تنها زنان شروع کننده جرم تجاوز نیستند بلکه در این خصوص نیاز به یک پشتوانه عاطفی دارند که اگرچه از نظر حقوقی، محکومیت متعلق به مردان متجاوز است ولی از نظر اجتماعی زنان در جامعه فدا می شوند.

ایروانی با بیان اینکه مسئولان کشور باید از زنانی که ناخواسته مورد تعدی و تجاوز قرار گرفته اند حمایت های لازم را انجام دهند، افزود: تنها زنان مجرد جامعه نیستند که مورد تجاوز قرار می گیرند. حتی گاهی زنان متاهل، سرپرست خانوار و ... نیز مورد آزار و اذیت قرار می گیرند که پس از آن جامعه به گونه ای دیگر به آنها نگاه می کند؛ لذا لازم است به افراد جامعه برای برخورد با افراد مجنی علیه خدمات مشاوره ای و آموزشی ارایه شود.

دو دیدگاه درباره دلایل بروز بزه تجاوز به عنف

وی با بیان اینکه در برخورد با این گونه پدیده ها دو نگرش در بین جامعه شناسان وجود دارد، تصریح کرد: دیدگاه نخست علت وقوع چنین حوادثی را مربوط به ساخت و وضعیت موجود جامعه همچون بدحجابی می داند که دیدگاهی محافظه کارانه است و بر اساس این دیدگاه تنها زنان باید خود را حفظ کرده و شئونات را رعایت کنند ولی دیدگاه دوم که در کشورهای دیگر رایج است زنان و مردان در کنار هم در جامعه وجود دارند و آمار چنین اتفاقاتی کمتر است. در کشور ما دیدگاه اول حاکم است که به همین دلیل پدیده های آسیب زا رو به افزایش است.

وی با بیان اینکه آستانه تحریک جنسی در کشور بسیار پایین است، خاطرنشان کرد: بسیاری از جوانان امکان سفر به خارج از کشور را ندارند و به استفاده از اینترنت و ماهواره روی می آورند و چون سطح نگرش افراد در جامعه بسته است، زمانی که پدیده های خارجی را مشاهده می کنند دچار دوگانگی شخصیتی می شوند، چرا که در جامعه، گروهی سنتی و گروهی دیگر مدرن می اندیشند.

این استاد دانشگاه افزود: در شهرهایی همچون خمینی شهر با وجود اینکه ارتباطات زن و مرد دارای حریم های زیادی است اما کاملا وارد فضای جدید شهری نشده و اخلاق شهروندی شهرهای بزرگ در آنجا حاکم نیست اما با وجودی که سنت های روستایی نیز از بین رفته و پاسخگوی نیازهای جوانان نیست، این حوادث بیشتر دیده می شود.

ایروانی معتقد است بسیاری از موارد تجاوز به عنف به صورت پنهان باقی می مانند چراکه زنان اولین فدایی و قربانیان این حوادث در جامعه هستند؛ به ویژه در شهرهایی که با ارتباطات جدید از حالت روستایی خارج شدند، این گونه اتفاقات از سوی مردم منطقه مورد پذیرش قرار نمی گیرد و به همین دلیل مجنی علیه نیز سکوت اختیار می کند.

ایروانی گفت: متاسفانه آمار تجاوز به عنف افزایش داشته و چند سال پیش نیز انجمن جامعه شناسی اعلام کرد زنگ خطر این جرم به صدا در آمده است و اگرچه وجود پدیده های اجتماعی مختلف در جامعه در سطح محدود امری طبیعی است و نمی توان انتظار داشت تمام افراد جامعه دارای رفتارهای اجتماعی سالمی باشند ولی زمانی که رقم بیکاری و سن ازدواج افزایش یابد، امید به زندگی نیز کاهش می یابد و رفع نیازهای جنسی به صورت زیرزمینی انجام می شود.

وی با بیان اینکه وقتی انسان در استرس و فشار باشد، دارای تعادل فکری نیست، اضافه کرد: از دیدگاه روانی اجتماعی تفکر انسان زمانی سالم است که تفکر جامعه سالم باشد. در حال حاضر شرایط جامعه در مقایسه با گذشته ناهموار است و اگر چه کشورهایی همچون ترکیه نیز با پدیده های هجوم فرهنگ غربی و جهانی شدن مواجه هستند ولی آنها با افزایش سن ازدواج، بیکاری، نبود فضای تفریحی و ... مواجه نیستند.